Η πιροπλάσμωση των ιπποειδών είναι μια νόσος που μεταδίδεται από κρότωνες και προκαλείται από πρωτόζωα του αίματος που προκαλούν αλλοιώσεις που προέρχονται από την καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και προβλήματα κυκλοφορικό, που μπορεί να προκαλέσει από μια ήπια ασθένεια σε μια υπεροξεία που προέρχεται από το θάνατο του ζώου. Τα περισσότερα από τα συμπτώματα είναι μη ειδικά και μεταβλητά ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου, η οποία με τη σειρά της θα εξαρτηθεί από το φορτίο και την ανοσία του παρασίτου, που θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από την περιοχή όπου το άλογο έχει μολυνθεί.
Τι είναι η πιροπλάσμωση των ιπποειδών;
Η πιροπλάσμωση των ιπποειδών είναι μια από τις πιο κοινές ασθένειες στα άλογα. Είναι μια παρασιτική ασθένεια που μεταδίδεται από τα τσιμπούρια ixodid του γένους Dermacentor, Hyalomma και Rhipicephalus, η οποία προσβάλλει άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια και ζέβρες (αυτά τα τσιμπούρια δρουν ως κύρια δεξαμενή της νόσου στην Αφρική). Ένας άλλος τρόπος μετάδοσης μπορεί να είναι ιατρογενής μέσω χειρουργικών σκευών, μολυσμένων σύριγγων ή βελόνων και μεταγγίσεων αίματος από παρασιτισμένα ζώα. Είναι μια ασθένεια που προκαλεί βλάβες κυρίως στα ερυθρά αιμοσφαίρια των αλόγων, παράγοντας συμπτώματα που προέρχονται από αιμολυτική αναιμία λόγω της ρήξης τους, εκτός από κλινικά σημεία διάφορα μη ειδικές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κυκλοφορικές αλλοιώσεις που καταλήγουν με το ζώο σε σοκ λόγω χαμηλού όγκου αίματος (μείωση του όγκου αίματος του ζώου).
Η συντριπτική πλειοψηφία των παγκόσμιων ιπποειδών βρίσκεται σε ενδημικές (δηλαδή ασθένειες) περιοχές, οι οποίες είναι τροπικές, υποτροπικές και εύκρατες ζώνες της νότιας Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας, της Καραϊβικής, του Νότου Αμερική, Κεντρική Αμερική και ορισμένες περιοχές των νότιων ΗΠΑ. Η βασική σημασία της πιροπλάσμωσης των ιπποειδών είναι ο περιορισμός της μετακίνησης, των αγώνων και του εμπορίου αλόγων σε όλο τον κόσμο, αποτελώντας ιδιαίτερα σημαντικό κίνδυνο σε περιοχές όπου δεν είναι ενδημικό.
Τι προκαλεί την πιροπλάσμωση των ιπποειδών;
Πιροπλάσμωση στα άλογα προκαλείται από τα αιμικά πρωτόζωα που ανήκουν στην τάξη Piroplasmida και στο γένος Apicomplexa, συγκεκριμένα Theileria equi (theileriosis) και/ή Babesia caballi (babesiosis). Το B. caballi παρασιτώνει μόνο τα ερυθρά αιμοσφαίρια των αλόγων, ενώ το T. equi παρασιτεί και τα λευκά αιμοσφαίρια, συγκεκριμένα πρώτα εισβάλλει στα λεμφοκύτταρα και στις εννέα ημέρες περίπου παρασιτώνει τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Είναι μια νόσος που μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε εποχή του χρόνου εάν εμφανιστεί αποκλειστικά μικτή λοίμωξη ή θηλιέρωση, αφού τα κρούσματα μπαμπέζωσης εμφανίζονται μόνο το καλοκαίρι και το χειμώνα.
Το όνομα piroplasmosis οφείλεται στο σχήμα αχλαδιού που εκδηλώνουν τα παράσιτα μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια των μολυσμένων αλόγων. Τα άλογα που έχουν περάσει την ασθένεια μπορεί να είναι φορείς του B. caballi για μερικά χρόνια, ενώ το T. equi για τη ζωή, ενεργώντας ως πηγές μόλυνσης για τσιμπούρια που με τη σειρά τους θα δαγκώσουν άλλα άλογα μεταδίδοντας την ασθένεια. Το T. equi μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω του πλακούντα σε έγκυες γυναίκες που καταλήγει σε εμβρυϊκό θάνατο, αποβολή ή οξεία λοίμωξη σε νεογνά.
Συμπτώματα πιροπλάσμωσης ιπποειδών
Και τα δύο παράσιτα στοχεύουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια του αλόγου και ως συνέπεια του πολλαπλασιασμού τους σε αυτά, παράγεται αιμολυτική αναιμία λόγω της ρήξη, όντας πιο σοβαρή τόσο μεγαλύτερο είναι το παρασιτικό φορτίο του ζώου, το οποίο είναι συνήθως πιο σοβαρό στην θηλείωση, και μπορεί να προκαλέσει αιμόλυση μεγαλύτερη από 40%.
Η οξεία νόσος είναι η πιο συχνή και χαρακτηρίζεται από κλινικά σημεία που προκύπτουν από αιμόλυση όπως:
- Αναιμία.
- Ανοξία ιστού (έλλειψη οξυγόνου).
- Ποησμένη κοιλιά.
- Ταχυκαρδία (αυξημένος καρδιακός ρυθμός).
- Ταχύπνοια (αυξημένες αναπνοές ανά λεπτό).
- Πυρετός (μεγαλύτερος από 40ºC).
- Αυξημένη εφίδρωση.
- Χλωμός ή κίτρινος αποχρωματισμός (ίκτερος) των βλεννογόνων.
- Ανορεξία.
- Απώλεια βάρους.
- Κατάθλιψη.
- Αδυναμία.
- Δυσκοιλιότητα, με μικρά, ξηρά κόπρανα.
- Θρομβοπενία (μειωμένος συνολικός αριθμός αιμοπεταλίων).
- Μικρές αιμορραγίες (πετέχειες ή εκχύμωση).
- Αιμοσφαιρινουρία (απώλεια αιμοσφαιρίνης στα ούρα, δίνοντας στα ούρα ένα κοκκινωπό χρώμα).
- Χολερυθριναιμία (αυξημένη χολερυθρίνη στο αίμα λόγω αιμόλυσης).
Επιπλέον, στη μπαμπέζωση των ιπποειδών μπορεί να υπερισχύουν της αιμολυτικής αναιμίας αλλοιώσεις στα αιμοφόρα αγγεία με απόφραξη της κυκλοφορίας του εγκεφάλου, θρόμβοι στους πνεύμονες, τα νεφρά και το συκώτι που αλλοιώνουν την καλή λειτουργία τους, καθώς και την απελευθέρωση παρασιτικών ενζύμων που τελειώνουν με αγγειοδιαστολή, αυξημένη διαπερατότητα των αιμοφόρων αγγείων και σοκ λόγω απώλειας αίματος που μπορεί να τερματίσει τη ζωή του αλόγου μας.
Στις υπεροξεία περιπτώσεις, το άλογο συνήθως πεθαίνει. Ευτυχώς, αυτές δεν είναι οι πιο συχνές περιπτώσεις. Σε περιπτώσεις χρόνιας νόσου, τα συμπτώματα της πιροπλάσμωσης στα άλογα είναι:
- Ανορεξία.
- Χαμηλή ανοχή στην άσκηση.
- Απώλεια βάρους.
- Παροδικός πυρετός.
- Μεγέθυνση σπλήνας (ψηλαφή με ορθική εξέταση).
Διάγνωση πιροπλάσμωσης ιπποειδών
Όταν υπάρχει υποψία για πιροπλάσμωση των ιπποειδών, επειδή πρόκειται για νόσος που μπορεί να γνωστοποιηθεί που εμφανίζεται στον κατάλογο του OIE (Παγκόσμια Οργάνωση για την υγεία των ζώων), οι επίσημοι κτηνίατροι πρέπει να ειδοποιήσουν το OIE για την υποψία της νόσου προκειμένου να εφαρμόσουν τις απαραίτητες οδηγίες και να λάβουν δείγματα για την ανίχνευση της.
Κλινική διάγνωση
Ένα άλογο με ωχρούς βλεννογόνους ή ίκτερο, αδύναμο, με μικρή ανοχή στην άσκηση και που έχει πυρετό μας κάνει να σκεφτόμαστε γρήγορα την αιμολυτική αναιμία και μετά αυτήν την ασθένεια, ειδικά αν βρισκόμαστε σε ενδημική περιοχή ή το άλογο έχει ταξιδέψει σε ένα. Επιπλέον, εάν γίνει εξέταση αίματος, θα φανούν παράμετροι ενδεικτικές αυτής της διαδικασίας, όπως αύξηση των ηωσινόφιλων (καθώς αυτά τα λευκά αιμοσφαίρια αυξάνονται έναντι παρασιτικών ασθενειών), μείωση του αιματοκρίτη (όγκος ερυθρών αιμοσφαιρίων στο συνολικό αίμα), την αιμοσφαιρίνη (μια πρωτεΐνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρει οξυγόνο) και τα αιμοπετάλια.
Λόγω της μη εξειδίκευσης ορισμένων συμπτωμάτων, πρέπει να διαφοροποιείται από άλλες ασθένειες των ιπποειδών που μπορεί να προκαλέσει τα ίδια συμπτώματα όπως π.χ.:
- Μολυσματική αναιμία ιπποειδών
- Δηλητηρίαση
- Αφρικανική ασθένεια των αλόγων
- Λεπτοσπείρωση
- Trypanosomosis
- ερχλιχίωση
- Αυτοάνοσα νοσήματα που προκαλούν αιμολυτική αναιμία
Εργαστηριακή διάγνωση
Για να διαγνώσετε την ασθένεια πρέπει να πάρτε δείγμα αίματος από το ύποπτο άλογο για να κάνετε άμεσες εξετάσεις για την ανίχνευση παρασίτων ή έμμεσες εξετάσεις για να βρείτε τα αντισώματα μόλις το άλογο εμφανίσει ανοσοαπόκριση. Οι άμεσες δοκιμές είναι:
- Επίχρισμα αίματος (δείτε μια σταγόνα αίματος στο μικροσκόπιο): αυτή είναι η παραδοσιακή, απλή, οικονομική και γρήγορη μέθοδος, που εκτελείται όταν το άλογο έχει πυρετό. Θα παρατηρηθούν τα εγκλείσματα των παρασίτων στα ερυθρά αιμοσφαίρια του αλόγου. Ωστόσο, εάν το φορτίο των παρασίτων είναι χαμηλό, μερικές φορές δεν φαίνονται και μπορούν να διαγνωστούν ως αρνητικά όταν πραγματικά δεν είναι.
- PCR: όταν το άλογο έχει πυρετό, εάν συνδυαστεί με το επίχρισμα αίματος, η αποτελεσματικότητα ανίχνευσης του παρασίτου είναι πιο αξιόπιστη.
Από την άλλη πλευρά, οι έμμεσες δοκιμασίες αντιστοιχούν στα ακόλουθα:
- Τεστ στερέωσης συμπληρώματος: Αυτό είναι το επίσημο τεστ εδώ και αρκετό καιρό, και είναι πιο χρήσιμο για τον αποκλεισμό της νόσου παρά για την επιβεβαίωσή της.
- Έμμεσος ανοσοφθορισμός: ανιχνεύει λοιμώξεις όταν περάσει ο χρόνος και το άλογο έχει δημιουργήσει υψηλούς τίτλους αντισωμάτων. Είναι χρήσιμο για την ανίχνευση αλόγων-φορέων.
- Έμμεση ELISA: ανιχνεύει επίσης φορείς και ζώα με αντισώματα εναντίον αυτών των παρασίτων.
Θεραπεία της πιροπλάσμωσης των ιπποειδών
Όταν εμφανιστεί αυτή η ασθένεια, ο κτηνίατρος ιπποειδών πρέπει να εφαρμόσει μια θεραπεία για την ανακούφιση των συμπτωμάτων ή συμπτωματική και ένα ειδικό αντιπαρασιτικό για να σκοτώσει αυτά τα πρωτόζωα.
Συμπτωματική θεραπεία
Η θεραπεία για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της πιροπλάσμωσης σε άλογα αποτελείται από:
- Μετάγγιση αίματος εάν η αναιμία ή η αιμορραγία είναι σοβαρή.
- Αντιπυρετικά για πυρετό.
- Υγροθεραπεία για τον έλεγχο της αφυδάτωσης.
- Συμπληρώματα σιδήρου, βιταμινών Β και φυλλικού οξέος για την ενίσχυση του μυελού των οστών και του ανοσοποιητικού συστήματος.
Ειδική θεραπεία
Για την ειδική θεραπεία της πιροπλάσμωσης των ιπποειδών είναι απαραίτητο να χρησιμοποιήσετε:
- Imidocarb dipropionate: είναι το κύριο αντιπαρασιτικό που χρησιμοποιείται για την πιροπλάσμωση των ιπποειδών, είναι πολύ αποτελεσματικό για την μπαμπέζωση, με δύο δόσεις των 2-3 mg/kg με ενδομυϊκή ένεση σε 24 ώρες και για θηλιίωση με δόση 4 mg/kg με την ίδια οδό τέσσερις φορές κάθε 72 ώρες. Εάν χρησιμοποιείται αυτό το φάρμακο, η θειική ατροπίνη θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την αποφυγή παρενεργειών όπως σιελόρροια, κολικούς ή αυξημένη εντερική κινητικότητα.
- Οξεικό Diminacene: δόση 4-5 mg/kg ημερησίως ενδομυϊκά μέχρι να εξαφανιστούν τα συμπτώματα ή εφάπαξ δόση 11 mg/kg με την ίδια οδό είναι αποτελεσματικό και για τα δύο πρωτόζωα.
- Parvaquone: στα 20 mg/kg ενδομυϊκά είναι αποτελεσματικό έναντι του T. equi
- Buparvaquone: στα 5 mg/kg ενδομυϊκά είναι επίσης αποτελεσματική κατά της θηλιέρωσης.
Μόνο ένας εξειδικευμένος κτηνίατρος έχει τα προσόντα να συνταγογραφήσει φάρμακα για την πιροπλάσμωση και να καθορίσει τη σωστή δοσολογία. Μην κάνετε ποτέ αυτοθεραπεία στο άλογό σας γιατί μπορεί να επιδεινώσετε την κατάστασή του.
Πρόληψη της πιροπλάσμωσης σε άλογα
Η προφύλαξη αυτής της νόσου βασίζεται στη θεραπεία των μολυσμένων αλόγων, στον έλεγχο των κροτώνων ως φορέα της νόσου (από μέσα ακαρεοκτόνων, συχνές έρευνες στο ζώο και εξάλειψη αυτών που βρέθηκαν) και ο περιορισμός των κινήσεων των μολυσμένων αλόγων όταν δεν υπάρχει αποτελεσματικό εμβόλιοΣε μη ενδημικές περιοχές, η είσοδος αλόγων από ενδημικές περιοχές πρέπει να περιοριστεί (στις περιπτώσεις που πρόκειται να εισέλθουν, απαιτείται να μην έχουν συμπτώματα, να είναι αρνητικά σε εξετάσεις αντισωμάτων και αντιμικροβιακή θεραπεία πριν από κίνηση), καθώς και να παρακολουθεί ιδιαίτερα τις μεταγγίσεις και άλλες ιατρογενείς οδούς μετάδοσης της νόσου.
