Ο προσδιορισμός των ομάδων αίματος είναι σημαντικός κατά την πραγματοποίηση μεταγγίσεων αίματος και ακόμη και σε εγκύους, αφού από αυτό θα εξαρτηθεί η βιωσιμότητα των μικρών. Αν και υπάρχουν μόνο τρεις ομάδες αίματος στις γάτες: A, AB και B, εάν δεν γίνει σωστή μετάγγιση με συμβατές ομάδες, οι συνέπειες θα είναι θανατηφόρες. Από την άλλη πλευρά, εάν οι γονείς των μελλοντικών γατών είναι, για παράδειγμα, μια γάτα Α ή ΑΒ με γάτα Β, μπορεί να δημιουργηθεί μια ασθένεια που προκαλεί αιμόλυση στα γατάκια: νεογνική ισοερυθρόλυση, η οποία συνήθως προκαλεί το θάνατο του μικρού αυτές στις πρώτες μέρες της ζωής τους.
Πόσες ομάδες αίματος υπάρχουν στις γάτες;
Σε μικρά αιλουροειδή μπορούμε να βρούμε τρεις ομάδες αίματος σύμφωνα με τα αντιγόνα που παρουσιάζουν στη μεμβράνη των ερυθρών αιμοσφαιρίων:Α, Β και ΑΒ.
Ράτσες γατών της ομάδας Α
Η ομάδα Α είναι μία από τις τρεις τις πιο συχνές στον κόσμο, είναι Ευρωπαϊκές και Αμερικάνικες κοντότριχες γάτες αυτές που την παρουσιάζουν κυρίως, όπως και:
- Ευρωπαϊκή γάτα.
- Αμερικανική κοντότριχη.
- Μέιν Κουν.
- Μανξ.
- Νορβηγικό Δάσος.
Από την άλλη πλευρά, οι γάτες Σιάμ, Ανατολίτικες και Τονκινέζες είναι πάντα ομάδα Α.
Ράτσες γατών από την ομάδα Β
Οι ράτσες γατών στις οποίες η ομάδα Β κυριαρχεί περισσότερο είναι:
- Βρετανοί.
- Devon rex.
- Κορνουαλική ρεξ.
- Ragdoll.
- Εξωτικός.
Ομάδα φυλών γατών ΑΒ
Η ομάδα ΑΒ είναι πολύ σπάνια να βρεθεί, εμφανίζεται σε γάτες:
- Αγκόρα.
- Τουρκικό βαν.
Η ομάδα αίματος που έχει μια γάτα εξαρτάται από τους γονείς της, αφού είναι κληρονομικοί. Κάθε γάτα έχει ένα αλληλόμορφο από τον πατέρα και ένα από τη μητέρα, ο συνδυασμός αυτός καθορίζει την ομάδα αίματος της. Το αλληλόμορφο Α είναι κυρίαρχο έναντι του Β και μάλιστα θεωρείται ότι με το ΑΒ, ενώ το τελευταίο είναι κυρίαρχο έναντι του Β, ότι για να είναι μια γάτα τύπου Β πρέπει να έχει και τα δύο αλληλόμορφα Β. Άρα:
- Μια γάτα Α θα παρουσίαζε τους ακόλουθους συνδυασμούς: A/A, A/B, A/AB.
- Μια γάτα Β είναι πάντα Β/Β γιατί δεν είναι ποτέ κυρίαρχη.
- Μια γάτα ΑΒ θα είναι ΑΒ/ΑΒ ή ΑΒ/Β.
Πώς να γνωρίζετε την ομάδα αίματος μιας γάτας;
Σήμερα μπορούμε να βρούμε πολλές εξετάσεις για τον προσδιορισμό των ειδικών αντιγόνων της μεμβράνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων, όπου εντοπίστε το ομάδα αίματος. Το αίμα στο EDTA χρησιμοποιείται και τοποθετείται σε κάρτες που έχουν σχεδιαστεί για να αποκαλύπτουν την ομάδα αίματος της γάτας ανάλογα με το εάν το αίμα είναι συγκολλημένο ή όχι.
Σε περιπτώσεις που η κτηνιατρική κλινική δεν διαθέτει αυτές τις κάρτες, μπορούν να πάρουν δείγμα αίματος από τη γάτα και να το στείλουν στο εργαστήριο για να υποδείξετε από ποια ομάδα είστε.
Είναι σημαντικό να δοκιμάσετε τις γάτες για συμβατότητα;
Είναι απαραίτητο, επειδή οι γάτες έχουν φυσικά αντισώματα κατά των αντιγόνων της μεμβράνης των ερυθρών αιμοσφαιρίων άλλων ομάδων αίματος.
Όλες οι γάτες της ομάδας Β έχουν ισχυρά αντισώματα στην ομάδα Α, που σημαίνει ότι εάν έρθουν σε επαφή με το αίμα μιας γάτας Β με ένα από μια γάτα Α, θα προκαλέσει τεράστια ζημιά, ακόμη και θάνατο στη γάτα της ομάδας Α. Εκείνες της ομάδας Α έχουν αντισώματα κατά της ομάδας Β αλλά πιο αδύναμα, και εκείνες της ομάδας ΑΒ δεν παρουσιάζουν αντισώματα ούτε κατά της ομάδας Α ούτε κατά της ομάδας Β. Αυτό είναι σημαντικό όταν κάνετε μεταγγίσεις, λόγω των σοβαρών προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσουν.
Μεταγγίσεις αίματος σε γάτες
Σε ορισμένες περιπτώσεις αναιμίας, οι γάτες χρειάζονται μετάγγιση αίματος. Τα αιλουροειδή με χρόνια αναιμία έχουν χαμηλότερο αιματοκρίτη (όγκος ερυθρών αιμοσφαιρίων στο συνολικό αίμα) από εκείνα με οξεία αναιμία ή ξαφνική απώλεια αίματος, που γίνονται υποογκαιμικά (μειωμένος όγκος αίματος). Ο φυσιολογικός αιματοκρίτης μιας γάτας είναι περίπου l 30-50 %, έτσι ώστε οι γάτες με χρόνια αναιμία και αιματοκρίτης 10-15% ή αυτοί με οξεία αναιμία με αιματοκρίτη μεταξύ 20 και 25% πρέπει να μεταγγίζονται. Μαζί με τον αιματοκρίτη θα πρέπει να τηρούνται τα κλινικά σημεία, τα οποία εάν η γάτα εμφανιστεί υποδηλώνουν ότι χρειάζεται μετάγγιση. Αυτά τα σημάδια υποδηλώνουν κυτταρική υποξία (χαμηλό οξυγόνο στα κύτταρα) και είναι:
- Ταχύπνοια.
- Ταχυκαρδία.
- Αδυναμία.
- Νάρκη.
- Αύξηση χρόνου αναπλήρωσης τριχοειδών.
- Γαλακτικό ορό αυξήθηκε.
Εκτός από τον προσδιορισμό της ομάδας αίματος του λήπτη για συμβατότητα με τον δότη, η γάτα-δότρια πρέπει να έχει ελεγχθεί για οποιοδήποτε από τα ακόλουθα παθογόνα ή μολυσματικά νοσήματα:
- Λευχαιμία αιλουροειδών.
- Ανοσοανεπάρκεια αιλουροειδών.
- Mycoplasma haemofelis.
- Candidatus Mycoplasma haemominutum.
- Candidatus Mycoplasma turicensis.
- Bartonella hensalae.
- Erhlichia sp.
- Filaria sp.
- Toxoplasma gondii.
Μετάγγιση αίματος από γάτα Α στη γάτα Β
Μια μετάγγιση αίματος από μια γάτα Α σε μια γάτα της ομάδας Β είναι καταστροφική, επειδή οι γάτες Β, όπως αναφέραμε, έχουν πολύ ισχυρά αντισώματα κατά των αντιγόνων της ομάδας Α, τα οποία οδηγούν σε μεταδιδόμενα ερυθρά αιμοσφαίρια της ομάδας Α. καταστρέφεται γρήγορα (αιμόλυση), προκαλώντας μια άμεση, επιθετική, ανοσο-μεσολαβούμενη αντίδραση μετάγγισης που τελειώνει με το θάνατο της μεταγγισθείσας γάτας
Μετάγγιση αίματος από γάτα Β στη γάτα Α
Αν η μετάγγιση γίνει αντίστροφα, δηλαδή από γάτα της ομάδας Β σε γάτα τύπου Α, η αντίδραση μετάγγισης είναι ήπια και δεν είναι αποτελεσματικό λόγω της μειωμένης επιβίωσης των μεταγγιζόμενων ερυθρών αιμοσφαιρίων. Επίσης, μια δεύτερη τέτοια μετάγγιση θα προκαλούσε πολύ πιο σοβαρή αντίδραση.
Μετάγγιση αίματος από γάτα Α ή Β σε γάτα ΑΒ
Αν μεταγγιστεί αίμα τύπου Α ή Β σε γάτα ΑΒ δεν πρέπει να συμβεί τίποτα, καθώς δεν έχει αντισώματα κατά της ομάδας Α ή ΣΙ.
Ισοερυθρόλυση νεογνών αιλουροειδών
Ισοερυθρόλυση ή αιμόλυση του νεογνού ονομάζεται ασυμβατότητα της ομάδας αίματος κατά τη γέννηση που εμφανίζεται σε ορισμένες γάτες. Τα αντισώματα που συζητήσαμε περνούν επίσης στο πρωτόγαλα και το μητρικό γάλα και, με αυτόν τον τρόπο, φτάνουν στους απογόνους, προκαλώντας πιθανώς προβλήματα όπως έχουμε δει στις μεταγγίσεις.
Το μεγάλο πρόβλημα της ισοερυθρόλυσης εμφανίζεται όταν μια γάτα Β έχει διασταυρωθεί με μια γάτα Α ή ΑΒ και επομένως τα γατάκια της είναι κυρίως Α ή AB, οπότε όταν θηλάζουν από τη μητέρα κατά τις πρώτες ημέρες της ζωής τους μπορούν να απορροφήσουν πολλά αντισώματα κατά της ομάδας Α από τη μητέρα και να πυροδοτήσουν μια ανοσομεσολαβούμενη αντίδραση στα δικά τους αντιγόνα της ομάδας Α στα ερυθρά αιμοσφαίρια, προκαλώντας τη διάσπασή τους (αιμόλυση), γνωστή ως νεογνική ισοερυθρόλυση. Με άλλους συνδυασμούς, δεν συμβαίνει ισοερυθρόλυση και θάνατος του γατιού, αλλά εμφανίζεται μια σχετικά μεγάλη αντίδραση μετάγγισης που καταστρέφει τα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Η ισοερυθρόλυση δεν εκδηλώνεται έως ότου το γατάκι καταπιεί αυτά τα αντισώματα από τη μητέρα, επομένως κατά τη γέννηση πρόκειται για υγιείς και φυσιολογικές γάτες. Μόλις πάρουν το πρωτόγαλα, το πρόβλημα αρχίζει να εμφανίζεται.
Συμπτώματα νεογνικής ισοερυθρόλυσης αιλουροειδών
Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά τα γατάκια θα εξασθενήσουν καθώς περνούν οι ώρες ή οι μέρες, σταματούν να θηλάζουν, γίνονται πολύ αδύναμα, χλωμά από αναιμία. Εάν επιβιώσουν, αυτοί οι βλεννογόνοι και ακόμη και το δέρμα θα γίνουν ικτερικά (κίτρινα) και ακόμη και τα ούρα τους θα γίνουν κόκκινα από τα προϊόντα διάσπασης των ερυθρών αιμοσφαιρίων (αιμοσφαιρίνη)
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ασθένεια προκαλεί ξαφνικό θάνατο χωρίς κανένα προηγούμενο σύμπτωμα που δείχνει ότι η γάτα δεν είναι καλά και κάτι δεν πάει καλά στο εσωτερικό της. Σε άλλες περιπτώσεις, τα συμπτώματα είναι πιο ήπια και εμφανίζονται με το σκοτεινό άκρο της ουράς λόγω νέκρωσης ή κυτταρικού θανάτου στην περιοχή κατά την πρώτη εβδομάδα της ζωής.
Οι διαφορές στη σοβαρότητα των κλινικών συμπτωμάτων εξαρτώνται από τη διακύμανση των αντισωμάτων αντι-Α που έχει μεταδώσει η μητέρα από το πρωτόγαλα, την ποσότητα αυτών που έχουν πάρει οι απόγονοι και την ικανότητά τους να απορροφούν οι ίδιοι στον οργανισμό του μικρού αιλουροειδούς.
Θεραπεία ισοερυθρόλυσης νεογνών αιλουροειδών
Μόλις εκδηλωθεί το πρόβλημα, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί, αλλά εάν ο φροντιστής το αντιληφθεί κατά τις πρώτες ώρες της ζωής των γατών και αφαιρέστε τα από τη μητέρα και ταΐστε τα με γάλα για γατάκια, θα τα εμποδίσει να απορροφήσουν περισσότερα αντισώματα που επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Πρόληψη νεογνικής ισοερυθρόλυσης
Πριν από τη θεραπεία, που είναι πρακτικά αδύνατη, αυτό που πρέπει να γίνει απέναντι σε αυτό το πρόβλημα είναι η πρόληψή του. Για να το εκτελέσετε, πρέπει να γνωρίζετε την ομάδα αίματος των γατών. Ωστόσο, δεδομένου ότι αυτό συχνά δεν είναι δυνατό λόγω ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων, ο καλύτερος τρόπος πρόληψης είναι στείρωση ή στείρωση γατών
Εάν το γατάκι είναι ήδη έγκυος και έχουμε αμφιβολίες, θα πρέπει να αποτρέψουμε τα γατάκια να πίνουν το πρωτόγαλα κατά την πρώτη ημέρα του ζωής, αφαιρώντας τα από τη μητέρα, οπότε μπορούν να απορροφήσουν τα αντισώματα της νόσου και αυτά που προκαλούν βλάβες στα ερυθρά αιμοσφαίρια τους, εάν ανήκουν στην ομάδα Α ή ΑΒ. Αν και πριν το κάνετε αυτό, είναι ιδανικό να προσδιορίσετε ποια γατάκια είναι της ομάδας Α ή ΑΒ με κάρτες αναγνώρισης ομάδας αίματος από μια σταγόνα αίματος ή από τον ομφάλιο λώρο του καθενός γατάκι και αφαιρέστε μόνο εκείνα από αυτές τις ομάδες, όχι αυτά από το Β που δεν θα είχαν πρόβλημα αιμόλυσης. Μετά από αυτό το διάστημα, μπορούν να επανενωθούν με τη μητέρα, καθώς δεν έχουν πλέον την ικανότητα να απορροφούν τα μητρικά αντισώματα.
